Έλλειψη ερωτικής επιθυμίας στη γυναίκα

Από τότε που η ιατρική επιστήμη άρχισε να ασχολείται με την ερωτική επιθυμία της γυναίκας, εκατοντάδες άρθρα είδαν το φως της δημοσιότητας, προσπαθώντας να φωτίσουν διαγνωστικά και θεραπευτικά την ελάττωση ή και την έλλειψη ερωτικής επιθυμίας, που αποτελεί στις μέρες μας την πιο συνηθισμένη σεξουαλική δυσλειτουργία στη γυναίκα.

Φαίνεται όμως ότι η ερωτική επιθυμία είναι μια λειτουργία που επηρεάζεται σημαντικά από κοινωνικές παραμέτρους, που συχνά ξεφεύγουν από την ιατρική παρατήρηση και αξιολόγηση. Το περίεργο είναι μάλιστα ότι όσο τα μηνύματα που στέλνει η κοινωνία στις γυναίκες απαιτούν μεγαλύτερη ερωτική επιθυμία, τόσο οι γυναίκες απαντούν με ελάττωση της ερωτικής τους επιθυμίας. Έτσι, όσο η ερωτική επιθυμία γίνεται κοινωνική απαίτηση, τόσο απομακρύνεται από το μυαλό και την ψυχή των γυναικών.

Η σεξουαλική επανάσταση και η γυναικεία χειραφέτηση μας έμαθαν ότι η ερωτική επιθυμία δεν αποτελεί προνόμιο του άντρα. Οι Μάστερς και Τζόνσον με τα διαγράμματα της σεξουαλικής απάντησης έδειξαν ότι οι διαφορές ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα εντοπίζονται κυρίως στο χρόνο απάντησης και δεν είναι κυρίως ποιοτικές. Το διάγραμμα παρουσιάζει και αναλύει τις φάσεις της σεξουαλικής λειτουργίας σε κάθε φύλο, σε σχέση με το χρόνο. Την επιθυμία για σεξουαλική επαφή ακολουθεί η διέγερση, ο οργασμός και τέλος η λύση.

Είναι σημαντικό να θυμίσουμε ότι οι λειτουργίες της επιθυμίας, της διέγερσης και του οργασμού είναι ξεχωριστές λειτουργίες και δεν εξαρτάται απόλυτα η μια από την άλλη. Γυναίκες με έλλειψη ερωτικής επιθυμίας μπορεί να έχουν ικανοποιητική σεξουαλική διέγερση και να φτάνουν σε οργασμό. Τα παιχνίδια και τα χάδια με την κλειτορίδα και την περιοχή των γεννητικών οργάνων διευκολύνουν νευρολογικούς μηχανισμούς που παράγουν ερεθισμό και διέγερση, ύγρανση του κόλπου και καλό οργασμό.

Οργανικοί παράγοντες

Η κύρια αντρική ορμόνη που ονομάζεται τεστοστερόνη, παίζει σημαντικό ρόλο στην ερωτική επιθυμία της γυναίκας. Αν και τα επίπεδά της είναι πολύ χαμηλότερα, από τα αντίστοιχα του άντρα. Έλλειψη τεστοστερόνης στη γυναίκα παρατηρείται μετά την αφαίρεση της μήτρας και των ωοθηκών καθώς επίσης μετά από χημειοθεραπεία. Στις περιπτώσεις αυτές η ερωτική επιθυμία μπορεί να βοηθηθεί με χορήγηση μικρών δόσεων τεστοστερόνης σε χάπια.

Μια άλλη ορμόνη, που παράγεται στον εγκέφαλο και ονομάζεται προλακτίνη προκαλεί όταν υπερπαράγεται ελάττωση ή και έλλειψη ερωτικής επιθυμίας. Η υπερπρολακτιναιμία είναι δυνατόν να οφείλεται σε άγχος και στρες, υπερθυρεοειδισμό, προβλήματα του ήπατος, χειρουργικές επεμβάσεις στο μαστό και ορισμένους όγκους στον εγκέφαλο. Η ίδια ορμόνη μπορεί να αυξάνεται με τη λήψη απλών φαρμάκων σε μακροχρόνιες θεραπείες.

Ορμονικά φάρμακα και αντιορμόνες είναι επίσης δυνατό να επηρεάζουν αρνητικά την ερωτική επιθυμία.

Είναι επίσης λογική η ελάττωση της ερωτικής επιθυμίας σε περίπτωση καταβολής, ασθένειας ή και απλού εμπύρετου νοσήματος. Τέλος, πόνοι στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, πόνοι κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής αλλά και πόνοι σε άλλα σημεία του σώματος είναι δυνατόν να επηρεάζουν αρνητικά την ερωτική επιθυμία. Σπανιότερα αίτια αποτελούν τα αγγειακά και νευρολογικά νοσήματα.

Η παρουσία άλλων σεξουαλικών δυσλειτουργιών στη γυναίκα ευοδώνει την ελάττωση της ερωτικής επιθυμίας.

Ψυχολογικοί παράγοντες

Είναι δύσκολο να γίνει διαχωρισμός ανάμεσα σε οργανικούς και ψυχολογικούς παράγοντες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους και πώς επηρεάζουν την ερωτική τους ζωή. Ο ψυχολογικός παράγοντας είναι ένα σημαντικό θέμα που πρέπει να διερευνηθεί με ιδιαίτερη προσοχή.

Πολλές γυναίκες έχουν διάφορους ρόλους στη ζωή τους όπως της εργαζόμενης, της μητέρας, της νοικοκυράς, της αδελφής, της ερωμένης. Ο τελευταίος ρόλος φαίνεται να ξεθωριάζει καθώς οι υπόλοιποι αυξάνονται. Όταν η γυναίκα συναντά τον πρώτο σύντροφο, δεν έχει τόσους ρόλους στη ζωή της, μπορεί να είναι απλά μια εργαζόμενη γυναίκα και μια κόρη, μετά από λίγα χρόνια θα γίνει μητέρα και νοικοκυρά. Στις μέρες μας οι ευθύνες μιας γυναίκας αυξάνονται καθώς ο ρόλος της σαν ερωμένης μειώνεται.

Σε έρευνα που έγινε στην Αμερική, ζητήθηκε στους δύο γονείς να συμπληρώσουν ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα σχετικά με το πόσο χρόνο αφιερώνουν σε διαφορετικές δραστηριότητες όπως: οικογενειακός χρόνος (με τα παιδιά και το σύντροφο), επαγγελματικός χρόνος (στο χώρο εργασίας και στο σπίτι), χρόνος για οικογενειακές υποχρεώσεις (με γονείς και συγγενείς), κοινωνικός χρόνος, προσωπικός χρόνος και χρόνος για τη σχέση (χρόνος που περνάει το ζευγάρι μόνο του). Η τελευταία κατηγορία είναι αυτή που το ζευγάρι μπορεί να έχει επαφή. Σε ένα χρονοδιάγραμμα αυτό που λείπει είναι ο προσωπικός χρόνος και ο χρόνος για τη σχέση με το σύντροφο.

Είναι άσκοπο να ρωτήσουμε μια γυναίκα την άποψή της κατά πόσο η παιδεία της την βοήθησε να κατανοήσει τη σεξουαλικότητά της. Η σεξουαλικότητα και η προτεραιότητα των ρόλων είναι συχνά μπερδεμένες. Ένα παράδειγμα είναι η γυναίκα που ανακάλυψε ότι έχασε την ερωτική επιθυμία μετά τη γέννηση του πρώτου της παιδιού. Μετά από συζήτηση αποδείχθηκε ότι όχι μόνο εστίασε την προσοχή της στο να γίνει μια καλή μητέρα αλλά παγιδεύτηκε και στην άποψη σχετικά με τη σεξουαλικότητα ότι «η μητέρα δεν είναι σεξουαλικό ων». Πολλές παρερμηνείες και μύθοι μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα κατά την περίοδο που κάποιος μαθαίνει σχετικά με τη σεξουαλικότητα όπως π.χ. ότι ένας άντρας είναι πάντα έτοιμος και μπορεί να κάνει σεξ, ότι το σεξ είναι κάτι το φυσιολογικό και αυθόρμητο και ότι σεξ σημαίνει απαραίτητα συνουσία.

Κάνοντας μια σύγκριση στο χρονοδιάγραμμα μιας γυναίκας σε διαφορετικές περιόδους της ζωής της θα δούμε ότι στη διάρκεια του φλερτ η ερωτική επιθυμία της γυναίκας ήταν σε καλύτερα επίπεδα, από ότι όταν άλλες προτεραιότητες άλλαξαν τη διαχείριση του χρόνου και αυτό επηρέασε την ερωτική επιθυμία και τη σεξουαλική δραστηριότητα.

Εξετάζοντας τι γίνεται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής μπορούμε να πάρουμε σημαντικές πληροφορίες για το τι είναι αυτό που αρέσει στον ερωτικό μας σύντροφο και τι όχι, πόσο ανοιχτός είναι σε καινούργιες εμπειρίες, και κατά πόσο η μείωση της ερωτικής επιθυμίας είναι κάτι το περιστασιακό ή κάτι που τείνει να γίνει μόνιμο. Θέματα όπως σεξουαλικές φαντασιώσεις, αυνανισμός, γεννητική λειτουργία, αντισύλληψη μπορούν να συζητηθούν και να δώσουν σπουδαίες πληροφορίες.

Ζήσης Παπαθανασίου Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου