Ανεξήγητη υπογονιμότητα: Ψάξτε για κιρσοκήλη

Ο όρος που έχει εφεύρει η επιστήμη για να ορίζει την ανεξήγητη υπογονιμότητα είναι «ιδιοπαθής». Ο όρος αυτός δεν υπονοεί την έλλειψη αιτίου, αλλά την αδυναμία της ιατρικής να εντοπίσει το αίτιο του προβλήματος.

Είναι σαφές ότι στα ζευγάρια με ιδιοπαθή υπογονιμότητα τις περισσότερες φορές το αίτιο της βρίσκεται στην πλευρά του άνδρα και συνήθως αφορά την παρουσία κιρσοκήλης.

Μετά από πενήντα χρόνια έρευνας και μελέτης της κιρσοκήλης σχετικά με το ρόλο της στην ανδρική γονιμότητα, οι περισσότεροι γιατροί που ασχολούνται με τη γονιμότητα του άνδρα έχουν πειστεί για τη βλαπτική της επίδραση. Η δυσκολία αξιολόγησής της αφορά κυρίως στις περιπτώσεις με μέτρια υπογόνιμο σπέρμα και σε εκείνες με μικρού μεγέθους κιρσοκήλη.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια τα όρια του αριθμού και της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων προκειμένου να χαρακτηριστεί ένα σπέρμα γόνιμο έχουν κατέλθει εντυπωσιακά. Από την άλλη πλευρά η μελέτη της μορφολογίας δεν είναι πάντα λεπτομερής στο σπερμοδιάγραμμα ρουτίνας, παρά το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων στη διάγνωση της κιρσοκήλης.

Το μέγεθος της κιρσοκήλης αποτελεί το δεύτερο σημείο «τριβής» ως προς την αξιολόγησή της σαν αίτιο της υπογονιμότητας. Όπως η βλαπτική της επίδραση στη γονιμότητα δεν είναι συνάρτηση κυρίως του μεγέθους της αλλά των ετών που προϋπάρχει.

Η παρατήρηση αυτή έχει σχέση με την αντιστρεψιμότητα των βλαβών που προκαλούνται στους όρχεις, άρα και με το αναμενόμενο αποτέλεσμα μετά την αποκατάσταση της κιρσοκήλης.

Το γεγονός εξάλλου ότι εγκυμοσύνες συμβαίνουν μετά από αποκατάσταση της κιρσοκήλης και πριν ακόμα παρατηρηθούν ουσιαστικές βελτιώσεις των παραμέτρων εκτίμησης της γονιμότητας των σπερματοζωαρίων (αριθμός, κινητικότητα, μορφολογία) επιτείνει την άποψη ότι ακριβής εκτίμηση της γονιμοποιητικής ικανότητας των σπερματοζωαρίων δεν εκφράζεται πάντα απόλυτα από τις τρεις συμβατικές παραμέτρους του σπερμοδιαγράμματος.

Είναι επίσης ανάγκη να ξεχωρίζονται τα περιστατικά υπογονιμότητας στα οποία η κιρσοκήλη αποτελεί το βασικό αίτιο, από εκείνα στα οποία το κύριο αίτιο υπογονιμότητας είναι διαφορετικό, π.χ. βλάβες στην ανάπτυξη των όρχεων κατά την ενδομήτρια ανάπτυξη, στις οποίες ο ρόλος της κιρσοκήλης είναι απλά επιβαρυντικός και η αποκατάστασή της χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

Η απόφαση για αποκατάσταση της κιρσοκήλης προϋποθέτει φυσιολογικό ορμονικό προφίλ. Ορμονικά προβλήματα συνηγορούν υπέρ διαφορετικής αιτιολογίας προβλήματος υπογονιμότητας.

Η εξέλιξη της εξωσωματικής γονιμοποίησης τα τελευταία χρόνια και η βελτίωση των αποτελεσμάτων της οδηγεί προς αυτή τη λύση πολλά υπογόνιμα ζευγάρια, χωρίς λεπτομερή διερεύνηση του αιτίου υπογονιμότητας. Προς τη λύση της εξωσωματικής οδηγούνται επίσης τα ζευγάρια, στα οποία η ηλικία της γυναίκας είναι γύρω στα σαράντα χρόνια και για τα οποία στόχος ζωής είναι η απόκτηση ενός μόνο παιδιού. Όμως η αποκατάσταση της κιρσοκήλης παρέχει τη δυνατότητα μόνιμης βελτίωσης της γονιμότητας και υψηλότερη πιθανότητα εγκυμοσύνης αν τελικά το ζευγάρι καταφύγει σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Ενδεχομένως μάλιστα να αποτελεί λύση και για τα ζευγάρια που απέτυχαν να αποκτήσουν παιδί με εξωσωματική γονιμοποίηση.

Ζήσης Παπαθανασίου

Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος

Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου