Κατάθλιψη και σεξουαλικότητα

Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική ασθένεια που ανήκει στις διαταραχές διάθεσης και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ζωή αντρών και γυναικών σε κοινωνικό, επαγγελματικό, οικογενειακό, προσωπικό και σεξουαλικό επίπεδο. Έρευνες αποδεικνύουν ότι τα περιστατικά καταθλιπτικών αυξάνονται ραγδαία τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα να αποτελεί μια από τις τρεις συχνότερες παθήσεις. Μερικά από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η μελαγχολική διάθεση, η έλλειψη ενδιαφέροντος, δυσκολία συγκέντρωσης, απαισιοδοξία για το μέλλον και η ανηδονία.

Κατάθλιψη και ερωτική επιθυμία

Ένα πρώιμο σύμπτωμα της κατάθλιψης είναι η ανηδονία, δηλαδή η ελάττωση ή και έλλειψη ερωτικής επιθυμίας. Με απλά λόγια όταν η ψυχή μας είναι σε φάση θλίψης ο εγκέφαλός μας αρνείται να δεχθεί ερωτικά μηνύματα, όπως επίσης αρνείται να εκπέμπει. Άρα το ερωτικό μήνυμα δεν εγκαθίσταται στον ανθρώπινο εγκέφαλο, αναστέλλοντας όλη την ερωτική διαδικασία. Το άτομο φαίνεται να μην μπορεί να βιώσει ευχάριστα συναισθήματα όπως η ικανοποίηση και η ευχαρίστηση κατά την σεξουαλική επαφή, τόσο σε ψυχικό όσο σε σωματικό επίπεδο. Παρόμοιο φαινόμενο, ίσως ηπιότερο, παρατηρείται και σε άλλες δύσκολες φάσεις της ζωής μας, όπως π.χ. σε περίοδο πένθους. Αρνητική επίδραση στην ερωτική επιθυμία, πέρα από την ίδια την κατάθλιψη, έχουν και πολλά αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά φάρμακα, συνταγογραφημένα από ειδικούς για την καταπολέμηση της διαταραχής. Τα φάρμακα αυτά είναι επίσης δυνατόν να επηρεάζουν αρνητικά την ερωτική επιθυμία και μέσα από ένα ορμονικό μηχανισμό, προκαλώντας αύξηση μιας ορμόνης που ονομάζεται προλακτίνη. Η τελευταία υπερπαράγεται σε περιόδους άγχους ή και με τη λήψη ορισμένων φαρμάκων. Η προλακτίνη ανταγωνίζεται επίσης την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη, η οποία συμβάλλει στην ερωτική επιθυμία.

Κατάθλιψη και στυτική δυσλειτουργία

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως η παρουσία της κατάθλιψης είναι αλληλένδετη με την παρουσία σεξουαλικών διαταραχών. Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από την απουσία ερωτικής επιθυμίας, παράλληλα η έλλειψη απόδοσης στην ερωτική πράξη προκαλεί δυσάρεστα αισθήματα στον ασθενή. Τα προβλήματα στύσης και εκσπερμάτισης (πρόωρη ή καθυστερημένη ή απούσα) αποτελούν συνηθισμένο φαινόμενο στους άνδρες που υποφέρουν από κατάθλιψη. Αποτελούν επίσης αίτιο επιδείνωσης της ψυχολογίας του άνδρα, που βρίσκεται σε κατάθλιψη. Αρνητικά στη στύση λειτουργούν και ορισμένα ψυχοφάρμακα. Η αύξηση της τιμής της προλακτίνης στον οργανισμό συμβάλλει επίσης στις διαταραχές της στύσης, όπως επίσης και η ελάττωση της τεστοστερόνης, την οποία ενδεχομένως προκαλεί.

Ίσως οι άνδρες βιώνουν περισσότερο δραματικά τα σεξουαλικά προβλήματα που δημιουργεί η κατάθλιψη. Πολλοί μάλιστα δηλώνουν ότι το σεξουαλικό τους πρόβλημα είναι αυτό που τους ενοχλεί περισσότερο.

Η χρήση φαρμάκων για τη στύση δεν αντενδείκνυται, αν και η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων είναι σχετικά μικρή. Τα φάρμακα για τη στύση είναι καλά γνωστό ότι για να δράσουν προαπαιτείται μια καλή ερωτική επιθυμία. Περισσότερο αποτελεσματικά είναι στη φάση που ο άνδρας βγαίνει από την κατάθλιψη.

Ο ορμονικός έλεγχος είναι επίσης απαραίτητος, στα πλαίσια της βοήθειας για το σεξ. Η ρύθμιση άλλωστε των ορμονών είναι εύκολη και ουσιαστική.

Επιπρόσθετα, σεξουαλικά προβλήματα εξαιτίας της κατάθλιψης αντιμετωπίζουν και οι γυναίκες. Σύμφωνα με μελέτες, οι γυναίκες εμφανίζονται πιο ευάλωτες, σε σχέση με τους άντρες, στην εμφάνιση καταθλιπτικής διάθεσης άρα είναι λογικό να επηρεάζονται κι αυτές στον σεξουαλικό τομέα. Μια καταθλιπτική γυναίκα είτε δεν θα μπορεί να ενδώσει στο ερωτικό κάλεσμα του συντρόφου της είτε θα παρουσιάζει ανοργασμία. Πιο συγκεκριμένα, ακόμη κι αν έρθει σε ερωτική επαφή με τον σύντροφο της δεν θα είναι σε θέση να λάβει την προβλεπόμενη ευχαρίστηση όποτε θα παρουσιάσει συμπτώματα δυσπαρεύνιας ή κολεόσπασμου, δηλαδή έντονους πόνους και σπασμούς των μυών του περινέου, και συμπτώματα ανοργασμίας, δηλαδή καθυστέρηση ή απουσία οργασμού.

Ελπίδες για αποκατάσταση

Συνιστάται η ενίσχυση θετικών σκέψεων και η απομάκρυνση των αρνητικών μειονεκτικών σκέψεων, η αλληλοκατανόηση μεταξύ του ζευγαριού για την αποφυγή του άγχους και των τύψεων, το φλερτ, η σαγήνη, η δημιουργικότητα και ο αυθορμητισμός με τον/την σύντροφο και η συνέχεια της φαρμακευτικής αγωγής. Εκείνο που δεν πρέπει να συμβεί είναι η διακοπή των φαρμάκων για την κατάθλιψη, χωρίς την έγκριση του θεράποντα γιατρού, με την ελπίδα ότι θα βελτιωθούν αυτόματα οι σεξουαλικές επιδόσεις. Κι αυτό γιατί η κύρια αιτία της σεξουαλικής δυσλειτουργίας είναι η ίδια η κατάθλιψη. Η έξοδος από την κατάθλιψη με τη βοήθεια της ψυχολογικής ή και φαρμακευτικής θεραπείας αποκαθιστά αυτόματα και τα προβλήματα στο σεξ. Σ αυτή τη φάση άλλωστε και η βοήθεια στο σεξ είναι συνήθως ιδιαίτερα αποτελεσματική. Μόνο που το σεξ μας θέλει πάντα χαρούμενους, τα δε αρνητικά φορτία της ψυχής μας λειτουργούν πάντα εις βάρος της σεξουαλικότητας.

Ζήσης Παπαθανασίου

Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος

Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου

Δήμητρα Μπισκίνη, Φοιτήτρια Ψυχολογίας