Μήπως δεν ταιριάζουμε;

Ο κάθε άνθρωπος από τη γέννησή του διαμορφώνει κώδικες συμπεριφοράς που ρυθμίζουν τις σχέσεις του με τον κοινωνικό του περίγυρο. Πρόκειται για κανόνες και συμπεριφορές που λειτουργούν αυτόματα και ρυθμίζουν αργότερα τις επαγγελματικές, κοινωνικές και προσωπικές μας σχέσεις. Οι συμπεριφορές αυτές καλλιεργούνται και αναπτύσσονται με βάση τα πρότυπα της παιδικής ηλικίας, που δεν είναι άλλα από αυτά που ισχύουν στη γονεϊκή οικογένεια. Γι’ αυτό και οι συμπεριφορές των παιδιών συνήθως μοιάζουν και θυμίζουν τις συμπεριφορές των γονιών και της ευρύτερης οικογένειας.

Αυτό που συχνά παρατηρούμε με τον όρο «μοιάζει πολύ στον πατέρα του», δεν είναι πάντα ομοιότητες στην εμφάνιση, αλλά στον τρόπο σκέψης, στις κινήσεις, στις εκφράσεις ή στις αντιδράσεις σε εξωτερικά ερεθίσματα.

«Είναι ίδια η μητέρα της. Ιδιόρρυθμη και σχολαστική. Στο σπίτι της, στη συμπεριφορά της, στις παρέες της. Δύσκολη σε όλα. Πώς να βρει άνδρα;» Κουβέντες και παρατηρήσεις καθημερινές που κάνουμε για τους ανθρώπους του περιβάλλοντός μας και που θεωρούμε πολύ λογικές.

Σ’ ένα άλλο σημείο της πόλης, της χώρας ή του πλανήτη μεγαλώνει ένας άλλος άνθρωπος με διαφορετικούς κανόνες και αντιλήψεις, που μπορεί να είναι ο μελλοντικός σύντροφος στη ζωή μας. Καλούμαστε τότε να ενώσουμε τους δύο ψυχικούς μας κόσμους σε έναν, διαμορφώνοντας έναν καινούργιο κοινό κόσμο, που χωράει και τους δυο μας. Γνωρίζουμε βέβαια ότι ο καθένας λειτουργεί μέσα από διαφορετικές μνήμες της παιδικής ηλικίας και ότι μεγαλώσαμε σε διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο. Κοινός στόχος να περνάμε καλά και να παίρνουμε ικανοποίηση σε όλα τα επίπεδα.

Κριτήρια επιλογής συντρόφου

Ανάλογα με τις χρονικές περιόδους διαμορφώνονται και τα κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε έναν σύντροφο. Μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες η επιλογή συντρόφου δεν γινόταν από τον ίδιο τον άνθρωπο, αλλά από την οικογένεια και το κοινωνικό του περιβάλλον. Οι γονείς δηλαδή, η ευρύτερη οικογένεια και το φιλικό και συγγενικό περιβάλλον επέλεγαν σύζυγο, που συνήθως είχε μεγαλώσει στον ίδιο τόπο ή στο διπλανό χωριό, με παρόμοιους κανόνες και αντιλήψεις.

Οι επιλογές ήταν συνήθως σωστές, αν κρίνει κανείς από την πορεία των γάμων των πατεράδων ή των παππούδων μας. Σήμερα μια τέτοια διαδικασία επιλογής συντρόφου φαίνεται αδιανόητη για τη μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων. Ο καθένας από εμάς επιθυμεί να επιλέγει σύντροφο με τα δικά του προσωπικά κριτήρια που συνήθως θεωρούμε απόλυτα και αλάνθαστα. Σε αρκετούς ανθρώπους όμως η διαδικασία αυτή φαίνεται αβάσταχτη και αδυνατούν να επιλέξουν σύντροφο. Τέλος, μερικοί αναζητούν σύντροφο με τη βοήθεια γραφείων γνωριμιών ή συνοικεσίων, αδυνατώντας οι ίδιοι να κάνουν τις δικές τους επιλογές. Πολλές επίσης επιλογές συντρόφων ή συζύγων καταλήγουν άδοξα σε έναν χωρισμό, φορτώνοντας τον εαυτό μας με απογοήτευση, ενοχές και έχοντας χάσει κάποια δημιουργικά χρόνια της ζωής μας πριν καταλήξουμε σε μια αποτυχία. Και η δικαιολογία: «δεν ταιριάζουμε».

Κύριο κριτήριο επιλογής συντρόφου στις μέρες μας είναι η εμφάνιση και οι ερωτικές επιδόσεις. Είναι το κριτήριο που άθελά μας μάς επέβαλαν τα ΜΜΕ και η κοινωνία ευρύτερα. Είναι επίσης το κριτήριο που επισκιάζει και καταλύει όλα τα υπόλοιπα κριτήρια, πιστεύοντας ότι είναι το κλειδί με το οποίο θα ξεκλειδώσουμε μια καλή σχέση, που θα μας δίνει χαρά και ικανοποίηση.

Ένα δεύτερο κριτήριο είναι το υψηλό κοινωνικο-οικονομικό status. Είναι η άλλη ελπίδα με την οποία πιστεύουμε ότι θα ξεκλειδώσουμε την ευτυχία.

Τα κριτήρια αυτά δεν είναι λανθασμένα. Το να ζούμε με έναν σύντροφο ερωτικό, με άψογη και επιμελημένη εμφάνιση, με οικονομική άνεση και καλές δημόσιες σχέσεις είναι αυτό που ονειρεύονται οι περισσότεροι άνθρωποι της εποχής μας.

Όμως τα κριτήρια αυτά απλώς δεν είναι επαρκή. Χρειάζονται κι άλλα, τελείως απαραίτητα, που συχνά δεν λαμβάνουμε υπόψη, άλλοτε γιατί ερωτευτήκαμε με την πρώτη ματιά, άλλοτε γιατί δεν τα υποπτευθήκαμε ότι υπάρχουν και οφείλουμε να τα ελέγξουμε και άλλοτε γιατί η εποχή μας είναι η εποχή της ταχύτητας και των γρήγορων αποφάσεων.

Αναρωτηθήκαμε λοιπόν αν ο σύντροφός που επιλέξαμε έχει τα ίδια ενδιαφέροντα με εμάς; Έχει τους ίδιους στόχους; Τα ίδια όνειρα; Μπορεί να είναι ευτυχισμένος από τα ίδια πράγματα; Μπορεί να ζήσει συντροφικά;

Όλοι μας θέλουμε να περνάμε καλά σε μια σχέση. Αλλά πώς; Ανέμελα και αδιάφορα ή στοχεύοντας σε κοινούς στόχους; Με κοινά ενδιαφέροντα; Περπατώντας παράλληλα ή πράγματι συμπορευόμαστε; Καταφέρνοντας πράγματα ή απλά να κυλάει η ζωή μας; Απλή συγκατοίκηση ή κοινή πορεία προς την ευτυχία; Ας μη λησμονούμε ότι όσο μεγαλώνει το προσωπικό κομμάτι του καθενός μέσα σε μια σχέση ή ένα γάμο, τόσο συμπιέζεται και περιορίζεται το κοινό κομμάτι στη σχέση. Μια τέτοια πορεία δημιουργεί σχέσεις και γάμους με ημερομηνία λήξης...

Αγαπιόμαστε αλλά...

Ίσως θεωρηθεί υπερβολικό το να υποστηρίξει κανείς ότι οι μισοί χωρισμοί οφείλονται σε προβλήματα στο σεξ! Κύριος αντίλογος στην άποψη αυτή θα ήταν η σκέψη ότι η αγάπη είναι αυτή που κρατάει δύο συντρόφους μαζί, σε κοινή πορεία. Όμως στην εποχή μας οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι η καλή σεξουαλική ζωή αποτελεί για τους περισσότερους ανθρώπους απόλυτη προϋπόθεση για κοινή πορεία. Είναι αυτή που στηρίζει αποφασιστικά τα συναισθηματικό κομμάτι σε μια σχέση. Είναι επίσης αυτή που ενώνει δύο ανθρώπους σε κοινή πορεία.

Θα πρέπει όμως να παραδεχτούμε ότι η ερωτική έκφραση και οι ερωτικές ανάγκες του καθενός μπορεί να είναι διαφορετικές χωρίς να υπάρχει πραγματική σεξουαλική δυσλειτουργία από τη μία ή τις δύο πλευρές.

Ένα συνηθισμένο ερώτημα είναι το πόσο συχνά θα πρέπει να κάνουμε σεξ για να είμαστε φυσιολογικοί. Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: η οποιαδήποτε συχνότητα θεωρείται φυσιολογική, υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι μηδενική και καλύπτει τις ανάγκες και των δύο συντρόφων. Φανταστείτε λοιπόν τι θα συμβεί αν ο ένας σύντροφος είναι ικανοποιημένος κάνοντας σεξ μια φορά το μήνα και ο άλλος επιθυμεί σεξ κάθε μέρα! Είναι σαφές ότι οι ανάγκες των δύο συντρόφων είναι στην περίπτωση αυτή τελείως διαφορετικές και ίσως αγεφύρωτες, χωρίς να υπάρχει σαφώς σεξουαλική δυσλειτουργία!

Άλλοτε πάλι υπάρχει μια ξεκάθαρη σεξουαλική δυσλειτουργία, αλλά δεν εκτιμάται σωστά το μέγεθος του προβλήματος. Να μια χαρακτηριστική περίπτωση άνδρα με στυτική δυσλειτουργία: «Ποτέ δεν ήμουνα ο φοβερός εραστής. Η αλήθεια είναι μάλιστα ότι έχω ένα μικρό πρόβλημα με τη στύση μου, που δεν μου επιτρέπει να χαρώ το σεξ. Όμως η γυναίκα μου το γνώριζε από την αρχή της σχέσης μας και δεν έδειχνε να την ενοχλεί ιδιαίτερα. Πίστευε βέβαια πως θα φτιάξει. Τα τελευταία χρόνια έδειχνε να θυμώνει. Με σύγκρινε κάθε φορά που αποτύγχανα με τον προηγούμενο εραστή της που ήταν ο τέλειος άνδρας. Είχαμε ένα χρόνο να κάνουμε σεξ. Προχθές μου ζήτησε να χωρίσουμε γιατί δεν αντέχει άλλο. Νομίζω ότι είναι κολλημένη με το σεξ. Και τι θα γίνει ο γιός μας; Είναι μόλις έξι ετών. Αξίζει να χαλάσουμε το σπίτι μας για ένα τόσο μικρό πρόβλημα;» Πιστεύω ότι τέτοιες καθημερινές ιστορίες ακούγονται συχνά όχι μόνο στα ιατρεία των σεξολόγων, αλλά και στις κουβέντες των κολλητών.

Εκείνο που θα πρέπει κανείς να σχολιάσει στην περίπτωση αυτή είναι η δυσκολία κυρίως των ανδρών να εκτιμήσουν σωστά το μέγεθος ενός προβλήματος στο σεξ, αλλά και η δυσκολία τους να το συζητήσουν ανοιχτά με τη σύντροφο και να αναζητήσουν μαζί μια λύση στο πρόβλημά τους. Έτσι ένα πρόβλημα στύσης οδηγεί και σε πρόβλημα ερωτικής επιθυμίας ή ένα πρόβλημα πρόωρης εκσπερμάτισης οδηγεί κάποτε και σε στυτική δυσλειτουργία.

Ανάλογα όμως ζητήματα αντιμετωπίζουν και οι γυναίκες. Να μια χαρακτηριστική διήγηση: «Έμεινα έγκυος στην έκτη προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης. Καταλαβαίνετε ότι μετά από τόση ταλαιπωρία φοβόμουνα να κάνω σεξ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Όταν γέννησα το γιο μου ήμουνα πολύ ευτυχισμένη. Για μένα είναι το παν. Το παιδί μου, η ευτυχία μου, οι άνδρες μου. Δεν ξανακάνουμε ποτέ σεξ. Δεν έχω επιθυμία, αν και τον αγαπώ πολύ. Εκείνος όμως διαμαρτύρεται...»

Τα προβλήματα στο σεξ δεν πρέπει να υποτιμούνται για τις συνέπειες που έχουν στη σχέση, ακόμα και στα πολύ αγαπημένα ζευγάρια. Ας κρατήσουμε λοιπόν δύο πράγματα: Το ένα είναι ότι οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες συνήθως δεν διορθώνονται με τον καιρό. Αντίθετα, μάλλον επιδεινώνονται ή περιπλέκονται. Το άλλο είναι ότι πολλές φορές λειτουργούν καταστροφικά σε μια σχέση.

Ζήσης Παπαθανασίου

Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος

Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου