Μονογαμία ή πολυγαμία;

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες του Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου, ο μισός πληθυσμός ανδρών και γυναικών που βρίσκονται σε γάμο ή μακροχρόνια ερωτική σχέση είχαν, κατά τη διάρκεια της σχέσης δέσμευσης, μια ευκαιριακή ή παράλληλη ερωτική σχέση.

Σίγουρα το ποσοστό αυτό εντυπωσιάζει ως ιδιαίτερα υψηλό, δεδομένου ότι και οι γυναίκες στις μέρες μας λειτουργούν ερωτικά με τις ίδιες προδιαγραφές και την ίδια λογική, όπως ακριβώς και οι άνδρες.

Είναι φανερό ότι άνδρες και γυναίκες αναζητούν στις μέρες μας και στα πλαίσια μιας μόνιμης σχέσης έναν αυστηρά προσωπικό χώρο έκφρασης, αλλά και αυστηρά προσωπικές στιγμές έξω από τη μόνιμη σχέση. Είναι δηλαδή σαφές ότι η λογική της απόλυτης ταύτισης, το «δύο σε ένα», που αποτέλεσε το μοντέλο–πρότυπο στη δεκαετία του 1970, έχει παρέλθει οριστικά και άλλα μοντέλα, περισσότερο φιλελεύθερα, ταυτίζονται με τη σύγχρονη λογική του «να περνάμε καλά».

Έτσι λοιπόν το σύγχρονο ευζήν απαιτεί ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο αυστηρά προσωπικό κομμάτι της ζωής μας που εμπεριέχει το παρελθόν μας, τις σκέψεις μας, τις επιθυμίες μας, τα χόμπι μας, τις φαντασιώσεις μας και ό,τι άλλο ο καθένας επιθυμεί να συμπεριλάβει. Είναι προφανές ότι για πολλούς ανθρώπους αυτό το αυστηρά προσωπικό κομμάτι μπορεί να συμπεριλαμβάνει και μια ερωτική επαφή ή ακόμα και μια παράλληλη σχέση.

Οι παράγοντες της αλλαγής

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που οδήγησαν τους ανθρώπους σε αυτές τις αλλαγές;

Ένας κύριος λόγος είναι το γεγονός ότι έχει ουσιαστικά ελαττωθεί ο χρόνος που τα ζευγάρια βρίσκονται μαζί. Οι εργασιακές ανάγκες, ιδιαίτερα στις σχέσεις που και οι δύο σύντροφοι είναι εργαζόμενοι, κάνουν τους ανθρώπους να περνούν περισσότερο χρόνο με τους συνεργαζόμενους απ’ ό,τι με τους ερωτικούς τους συντρόφους. Αυτό δημιουργεί κατ’ ανάγκη στενές διαπροσωπικές σχέσεις στους χώρους εργασίας, που καταλήγουν εύκολα σε ερωτικές. Πολλά ζευγάρια βρίσκονται πρακτικά μόνο το σαββατοκύριακο ή και μια φορά το μήνα. Άλλοτε πάλι μεσολαβούν ταξίδια στην επαρχία ή το εξωτερικό, που μας βγάζουν ψυχολογικά από την προσωπική μας σχέση.

Ένας δεύτερος σημαντικός λόγος είναι τα πρότυπα που μας περνούν η κοινωνία και τα ΜΜΕ, που στην πραγματικότητα αφορούν μια μικρή μειονότητα της κοινωνίας, αλλά που εύκολα λειτουργεί ως παράδειγμα προς μίμηση.

Ένας τρίτος λόγος είναι το γεγονός ότι οι φθορές σε μια μόνιμη σχέση ή γάμο είναι στις μέρες μας ταχύτερες λόγω αυξημένων αναγκών που εμείς οι ίδιοι δημιουργήσαμε.

Ένας τέταρτος λόγος είναι η παρατήρηση ότι τα παιδιά δε χωρούν πλέον μέσα σε μια ερωτική σχέση εφόσον οι γονείς λείπουν διαρκώς από το σπίτι. Έτσι η φροντίδα για τα παιδιά γίνεται αβάσταχτη για τον ένα ή και τους δύο γονείς, από την οποία και οι δύο προσπαθούν να διαφύγουν.

Ένας άλλος λόγος είναι η αύξηση των ετών που ο κάθε άνθρωπος μπορεί να ζει ερωτικά. Πριν μερικές δεκαετίες η ερωτική ζωή των γυναικών τελείωνε στα 40 χρόνια ή λίγο πριν την εμμηνόπαυση. Σήμερα οι γυναίκες των 40 χρόνων αποτελούν το ερωτικό πρότυπο της εποχής. Παλαιότερα οι άνδρες στην ηλικία των 50 χρόνων ετοιμάζονταν για σύνταξη και ήταν έτοιμοι να απολαύσουν τους κόπους της δημιουργίας τους. Σήμερα αποτελούν περιζήτητους ερωτικούς συντρόφους.

Σημαντικός επίσης λόγος είναι η ατομιστική, εγωιστική και ναρκισσιστική αντίληψη της ζωής, που οδηγεί στην αναζήτηση αποδεικτικών στοιχείων ότι αρέσουμε, ότι είμαστε ερωτικά επιθυμητοί.

Τέλος, πολλοί ικανοί άνθρωποι στις μέρες μας επιχειρούν να ζήσουν πρακτικά δύο ζωές. Μια πρώτη ζωή για να κάνουν παιδιά και να δημιουργήσουν και μια δεύτερη για να την απολαύσουν με ένα δεύτερο ερωτικό σύντροφο.

Η διαχείριση της απιστίας

Συνήθως η εμπλοκή σε μια δεύτερη ερωτική σχέση γίνεται είτε γιατί δεν περνάμε καλά στην κύρια σχέση είτε γιατί πιστεύουμε ότι η δεύτερη δεν πρόκειται να βλάψει την κύρια ερωτική σχέση. Ελάχιστοι άνθρωποι πιστεύουν ότι η φθορά είναι δεδομένη.

Υπάρχουν ζευγάρια στις μέρες μας που συζούν σε μια χαλαρή σχέση η οποία παρέχει και στους δύο σημαντικό κομμάτι ατομικής «ελευθερίας», μέσα στο οποίο εντάσσονται και ερωτικές περιπέτειες ή γνωριμίες οι οποίες μπορούν να ικανοποιήσουν τις ερωτικές ή ναρκισσιστικές τους ανάγκες. Έτσι καταφέρνουν να ισορροπούν σε μια δύσκολη και εύθραυστη ισορροπία. Ακόμα, δυσκολότερα ισορροπούν οι σχέσεις όταν ο ένας από τους δύο συντρόφους ή συζύγους επιλέγει μόνος του ένα φιλελεύθερο μοντέλο ερωτικής ζωής, το οποίο σιωπηρά αποδέχεται ο δεύτερος. Στην πράξη το μοντέλο αυτό αφορά και εφαρμόζεται από τον ισχυρότερο και ακμαιότερο οικονομικά σύντροφο.

Για τον περισσότερο κόσμο όμως η ανακάλυψη της απιστίας οδηγεί σε κρίση γάμου ή σχέσης, με συνέπειες το χωρισμό ή το διαζύγιο. Η διαχείριση του θέματος είναι ιδιαίτερα λεπτή και δύσκολη. Η λύση του προβλήματος προϋποθέτει δυνατότητα να απαλλαγούμε από ναρκισσιστικές αντιλήψεις του τύπου «τι παραπάνω είχε εκείνος ή εκείνη;» ή εγωιστικές και εκδικητικές θέσεις του τύπου «θα σου δείξω κι εγώ ποιος ή ποια είμαι».

Χρειάζεται να προσπαθήσουμε να μπούμε στη λογική του άλλου και να μελετήσουμε τους λόγους που τον οδήγησαν στην απιστία. Να επισημάνουμε τα κενά στη σχέση μας και ενδεχομένως τα λάθη μας. Να ελέγξουμε τα πραγματικά μας συναισθήματα, προκειμένου να συνεχίσουμε μαζί ή να χωρίσουμε. Τέλος, να μη βιαστούμε να πάρουμε αποφάσεις.

Ίσως, με δεδομένο τον τρόπο που σκέφτεται και λειτουργεί η σύγχρονη κοινωνία, η στιγμιαία απιστία να μη μπορεί να σηκώσει την ευθύνη για ένα διαζύγιο, ιδιαίτερα αν η σχέση είναι σε γενικές γραμμές καλή. Θα πρέπει να μάθουμε να αποδεχόμαστε τη συγγνώμη του άλλου, χωρίς να κατεχόμαστε από την ανάγκη εκδίκησης και χωρίς να αναμασάμε τα δυσάρεστα γεγονότα στην υπόλοιπη ζωή μας.

Δυσκολότερες ενδεχομένως είναι οι αποφάσεις όταν ο σύντροφος αποδεικνύεται κατ’ επανάληψη άπιστος ή όταν εμπλέκεται σε μια μακροχρόνια παράλληλη σχέση. Εκεί οι αποφάσεις θα πρέπει ίσως να είναι ριζικότερες ή και απόλυτες. Έρευνες πριν μερικά χρόνια έδειξαν άλλωστε ότι άνδρες που υπήρξαν κατ’ επανάληψη άπιστοι σε προηγούμενες σχέσεις έχουν μεγάλη πιθανότητα να συνεχίσουν να κάνουν το ίδιο και στις επόμενες σχέσεις.

Ζήσης Παπαθανασίου Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου