Σεξ και καταχρήσεις

Το τσιγάρο, τα ποτά και τα ξενύχτια ήταν οι καταχρήσεις των ανδρών που στις δεκαετίες του `60 και του `70 «έκλειναν σπίτια» μέσα από τη λογική της εγκατάλειψης μιας σχέσης ή ενός γάμου, αλλά και τη λογική της στυτικής δυσλειτουργίας. Ήταν επίσης τα πεδία που κάλυπταν λίγο πολύ τις τότε γνωστές παρεκτροπές κυρίως των ανδρών, με σοβαρές ιατροκοινωνικές συνέπειες.

Εκείνο που ξεκαθάρισε τις επόμενες δεκαετίες ήταν η άποψη ότι η καλή σωματική και ψυχική υγεία αποτελεί βασική προϋπόθεση για καλή σεξουαλική λειτουργία. Εκείνο όμως που δεν ξεκαθάρισε ήταν το κατά πόσο είναι πράγματι ενοχλητική στο σεξ η χρήση ευφραντικών ουσιών που επιδρούν θετικά στην ψυχολογία μας και ποια είναι τα όρια μεταξύ χρήσης και κατάχρησης.

Τσιγάρο και σεξ

Ένας φίλος μου, Τούρκος σεξολόγος, μου θυμίζει συχνά ότι «τρία είναι τα καλύτερα πράγματα στον κόσμο, ένα ποτό πριν και ένα τσιγάρο μετά». Ο ίδιος επιστήμονας αναφέρει ότι βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση όταν μερικοί πελάτες τού μεταφέρουν την οδηγία άλλων γιατρών, ότι οφείλουν να κόψουν το κάπνισμα και το αλκοόλ, αν δεν επιθυμούν να κόψουν το σεξ. Ο ίδιος επιμένει ότι η απόλυτη διακοπή των ευφραντικών ουσιών λειτουργεί σε πολλούς άνδρες απαγορευτικά για το σεξ, μέσα από ψυχολογικούς μηχανισμούς.

Έρευνες που έγιναν τα τελευταία χρόνια τείνουν να καταδείξουν άμεση σχέση ανάμεσα στο κάπνισμα και τη στυτική λειτουργία. Είναι άλλωστε καλά γνωστό ότι η νικοτίνη βλάπτει γενικά τη λειτουργία των αγγείων και η στύση βασίζεται σε ένα λεπτό και ευαίσθητο αγγειακό μηχανισμό. Εκείνο που δεν κατέδειξαν ξεκάθαρα οι έρευνες είναι το αν η μικρή και περιορισμένη χρήση καπνού έχει πράγματι βλαπτικές επιδράσεις στη στύση, κριτικής σημασίας για μια καλή σεξουαλική λειτουργία. Πρόβλημα παραμένει το γεγονός ότι οι μεγάλοι καπνιστές δυσκολεύονται να περιορίσουν τη χρήση καπνού σε πέντε τσιγάρα την ημέρα ή μετά ένα καλό γεύμα ή μια σεξουαλική επαφή.

Αντίλογος στα παραπάνω είναι η άποψη ότι οι Έλληνες της δεκαετίας του ΄50 ήταν σαφώς μεγαλύτεροι θεριακλήδες από τους σημερινούς και δεν φαίνεται ότι είχαν τόσο πολλά προβλήματα στο σεξ όσο οι σημερινοί. Αντίθετα μάλιστα είχαν τη φήμη των πολύ καλών εραστών! Φαίνεται ότι με την πάροδο των ετών η λειτουργία της στύσης επιβαρύνθηκε και με άλλες αρνητικές επιπτώσεις του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής που αφορούν κυρίως ψυχολογικούς παράγοντες. Είναι σαφές ότι τα τελευταία χρόνια η στυτική λειτουργία επηρεάζεται αρνητικά από ένα πλήθος αρνητικών ψυχολογικών επιδράσεων. Η εντύπωση ότι τελικά ζούμε σε ένα κοινωνικό κλίμα πολλαπλών απαγορεύσεων και περιορισμών που λειτουργούν ανασταλτικά για την ψυχολογία μας και μας μπερδεύουν στις αποφάσεις μας, είναι μια άποψη που συνεχώς εμπεδώνεται στην ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Και όταν η καθημερινή μας ζωή εξελίσσεται κάτω από το συνεχές άγχος της παραβατικότητας, η σεξουαλική συμπεριφορά περνάει στο πεδίο της ματαίωσης. Το μήνυμα στο πακέτο των τσιγάρων ότι «το κάπνισμα προκαλεί ανικανότητα», ίσως οδηγήσει κάποιους σε διακοπή του καπνίσματος, σίγουρα όμως θα επηρεάσει αρνητικά τη σεξουαλικότητα περισσότερων μικρών καπνιστών θέτοντας σε λειτουργία μηχανισμούς άγχους και φοβίας. Ένα μήνυμα ότι «η κατάχρηση καπνού βλάπτει τη σεξουαλική λειτουργία», θα ήταν σίγουρα ειλικρινές και ρεαλιστικό.

Αλκοόλ και σεξ

Το αλκοόλ είναι επίσης ένα ευφραντικό, που σε μικρές ποσότητες ευοδώνει τη σεξουαλική λειτουργία. Η εμπειρία αυτή είναι γνωστή από τα παλιά χρόνια και δεν αμφισβητήθηκε μέχρι σήμερα. Είναι επίσης καλά γνωστό ότι ο αλκοολισμός προκαλεί εκτεταμένες αγγειοπάθειες, πέρα από το γεγονός ότι παραβλάπτει πολλές βασικές λειτουργίες του οργανισμού.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, η χρήση μικρής ποσότητας αλκοόλ μπορεί να λειτουργεί ευεργετικά στο σεξ όταν περιορίζεται σε καθαρά κοινωνικά όρια, δηλαδή δύο ή τρία ποτήρια κρασί την ημέρα ή ένα ουίσκι το βράδυ για να χαλαρώσουμε.

Εθιστικές ουσίες και σεξ

Οι εθιστικές ουσίες διαφέρουν από τα άλλα ευφραντικά με την έννοια ότι η μακροχρόνια χρήση τους προκαλεί γενικευμένες βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό, τόσο σε επίπεδο οργανικότητας, όσο και ψυχολογικές. Το γεγονός ότι στο αρχικό στάδιο χρήσης μεγιστοποιούν την απόλαυση στο σεξ παρασύρει πολλά άτομα στη χρήση τους. Όμως η συνέχεια είναι καταστροφική για το σεξ και οι επιδράσεις κυρίως στη στυτική λειτουργία βαρύτατες.

Υπάρχει θεραπεία;

Η έννοια της θεραπείας σεξουαλικών δυσλειτουργιών σε άτομα με «καταχρήσεις» στον τρόπο ζωής είναι περισσότερο πολύπλοκη από ό,τι σε άλλες περιπτώσεις. Και αυτό γιατί συνήθως δεν αρκεί ένα «μαγικό» χάπι. Η φαρμακευτική βοήθεια πρέπει να εντάσσεται σε ευρύτερη βελτίωση του τρόπου ζωής ή καλύτερα στη δημιουργία μιας διαφορετικής αντίληψης για την ίδια τη ζωή.

Οι προϋποθέσεις αυτές απαιτούν μεγαλύτερη δράση σε καθαρά προσωπικό επίπεδο, πέρα από μια επίσκεψη σε σεξολόγο. Απαιτούν ουσιαστικά ένα ισχυρό κίνητρο για να ασχοληθούμε ουσιαστικά με τον εαυτό μας. Και το κίνητρο αυτό προϋποθέτει μια καλή σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Για πολλά άτομα μια καινούργια σχέση ή ένας μεγάλος έρωτας ή ακόμα και μια επαγγελματική ευκαιρία μπορούν να λειτουργήσουν θετικά ισχυροποιώντας το κίνητρο.

Ας μη λησμονούμε όμως το γεγονός ότι οι βλάβες σε επίπεδο οργανικό και ψυχολογικό είναι συνήθως προοδευτικές και επιδεινούμενες. Και για να ερωτευτούμε ένα άτομο θα πρέπει πρώτα να αγαπήσουμε τον εαυτό μας.

Ζήσης Παπαθανασίου

Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος

Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου