Ήταν πάντα ο «μονός» της παρέας. Δυο ή τρία ζευγάρια στην παρέα κι εκείνος. Ακόμα και σε κάπως επίσημες εκδηλώσεις. Ήταν όμως πολύ αγαπητός και τελείως απαραίτητος για να περάσουμε καλά. Κομψός, πλακατζής, με πηγαίο χιούμορ, διακριτικός και ευφυής. Αυτός ήταν ο Πασχάλης, ο καλός φίλος των φοιτητικών χρόνων. Όταν δεν υπήρχαν γυναίκες στην παρέα, γινόμαστε πιο αδιάκριτοι μαζί του. «Τι θα γίνει ρε Πασχάλη, θα ρίξεις καμιά γκόμενα; Η Ανθούλα σε γουστάρει. Σε κοιτάζει στα μάτια και λιώνει. Γιατί δεν κάνεις κάτι;» τον ρωτάγαμε. Κι εκείνος μας απαντούσε: «Όλα θα γίνουν στην ώρα τους. Μην αγχώνεστε!». Το «μην αγχώνεστε» του έμεινε τελικά παρατσούκλι. Όταν τελειώσαμε τις σπουδές σκόρπισε η φοιτητική παρέα, όπως γίνεται συνήθως. Ο Πασχάλης κληρονόμησε ένα μεγάλο ξενοδοχείο στο νησί, που του άφησε ένας θείος του μετά το θάνατό του. Σύντομα εγκαταστάθηκε στο νησί. Τον επισκέφθηκα λίγα χρόνια αργότερα. Άψογος επιχειρηματίας, γεμάτο το ξενοδοχείο κι εκείνος πάντα αξιαγάπητος. Εντυπωσιακή και η καφετέρια στο ισόγειο, που κρατούσε η Ντανιέλα από τη Μπρατισλάβα. Δίμετρη κούκλα, με υπέροχες γάμπες και εκφραστικά μάτια, δεν άφηνε από τα μάτια της τον Πασχάλη όταν συναντιόντουσαν στο χώρο. «Είναι η ευκαιρία της ζωής σου» του είπα κάποια στιγμή που βρεθήκαμε μόνοι μας. «Το σκέφτομαι» μου απάντησε. «Πόσο καιρό;» τον ρώτησα. «Δυο χρόνια» μου είπε. «Όποιος δε θέλει να ζυμώσει πέντε μήνες κοσκινίζει» παρατήρησα.

Ξαναείδα τον Πασχάλη λίγα χρόνια μετά στο ιατρείο μου. Είχε ανάγκη από «ειδικές» συμβουλές μου είπε. Ρώτησα τι κάνει η Ντανιέλα. Μου απάντησε ότι την έχασε γιατί την ερωτεύτηκε ένας επιχειρηματίας από το Βόλο. Παντρεύτηκαν και ζει εκεί. Κάποια στιγμή ο Πασχάλης νοίκιασε το ξενοδοχείο και ζει από τότε σε μια λουτρόπολη, ασχολούμενος με τον τοπικό ποδοσφαιρικό σύλλογο. «Και εκεί απλός θεατής είσαι, όπως έκανες μια ζωή με τον έρωτα» παρατήρησα κάποτε. Φοβάμαι ότι τον στενοχώρησα.

Τι συνέβη τελικά και ο Πασχάλης έμεινε μόνος του στη ζωή; Γεννημένος εργένης; Ρόλοι που επιλέχθηκαν εκούσια ή κάπου χάλασε η ιστορία; Δεξιότητες που δεν αποκτήθηκαν; Δε μάθαμε γιατί δεν τολμήσαμε; Αν τους ρωτήσετε θα σας απαντήσουν «έτυχε», μεταφέροντας στο κισμέτ τις δικές τους αδυναμίες.

Η Έλσα είναι σήμερα 45 χρόνων, αλλά μοιάζει δέκα χρόνια νεότερη. Διευθύνει μια βιομηχανία που κληρονόμησε από τους γονείς της. «Τα είδα όλα, τα γνώρισα όλα, τα έκανα όλα» δηλώνει με αυτοπεποίθηση. Ζει τον τελευταίο έρωτά της με ένα πανέξυπνο και καλοβαλμένο δικηγόρο.

«Η δυσκολία με τους άνδρες είναι μέχρι να τους μάθεις» υποστηρίζει. «Είναι πιο απλοϊκοί από τις γυναίκες. Απονήρευτοι θα έλεγα. Αν τους δώσεις αρκετό σεξ και λίγη αγάπη, η συνταγή έχει πετύχει. Όμως πρέπει να ασχοληθείς μαζί τους. Γιατί αν δεν ασχοληθείς εσύ, θα ασχοληθεί κάποια άλλη». Την ώρα που ακούω την Έλσα σκέπτομαι τις λεπτές ισορροπίες στο μυαλό και τη ψυχή κάθε ανθρώπου που καθορίζουν τελικά την ερωτική του συμπεριφορά και τον κατατάσσουν στους πρωταγωνιστές, τους κομπάρσους ή τους απλούς θεατές. Μήπως στην εποχή που όλοι ψάχνουν ένα γονίδιο για να εξηγήσουν μια συμπεριφορά πρέπει να αναζητήσουμε και το γονίδιο της μοναξιάς; Ή το καζάνι της οικογένειας δυσκολεύεται να βράσει όλα τα κάστανα μετά το 1950; Ας μην υπερβάλλουμε όμως. Πάντα υπήρχαν μοναχικοί άνθρωποι. Η πορεία προς την αγιοσύνη είναι πάντα μοναχική, έλεγε ένας φίλος μου.

Σημασία τελικά έχει αν η μοναξιά είναι επιλογή ή αποτέλεσμα διαδικασιών που δε μπορέσαμε να ελέγξουμε ή να κατευθύνουμε. Ή απλά δεν τολμήσαμε. Ή δεν έτυχε να συναντήσουμε στη ζωή μια γυναίκα σαν την Έλσα, για να δικαιώσουμε κι αυτούς που πιστεύουν στη μοίρα!

Η μοναξιά σαν επιλογή δεν ευσταθεί. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ον συντροφικό. Αυτοί που τελικά θα μείνουν μόνοι τους είναι κυρίως οι άνθρωποι που δεν εμπιστεύονται τον εαυτό τους. Αυτοί που γενικά παρέμειναν άτολμοι, χωρίς τη δυνατότητα να επιλέξουν. Μόνη λύση είναι να επιλεγούν. Αλλιώς αναβάλουν και περιμένουν. Μόνο που το βιολογικό ρολόι έχει τους δικούς του κανόνες λειτουργίας. Από αυτούς που δεν τόλμησαν, οι μισοί ή και περισσότεροι έχουν κάποιο πρόβλημα στο σεξ, που έγινε τελικά ο απόλυτος ρυθμιστής της πορείας τους ή και της ευτυχίας τους, αφού δεν τόλμησαν ή δεν κατάφεραν να το λύσουν.

Το γεγονός όμως ότι οι μοναχικοί άνθρωποι αυξάνονται σταθερά τα τελευταία πενήντα χρόνια επιβάλλει μια λίγο βαθύτερη ανάλυση και αναζήτηση των αιτιών. Θα μπορούσε λοιπόν να ισχυριστεί κανείς ότι σε μια ολοένα αυξανόμενη μερίδα πληθυσμού ο τρόπος που λειτουργεί σήμερα η κοινωνία δεν τους ταιριάζει ή και ενδεχομένως τους αποκλείει. Είναι άλλωστε σαφές πως η πορεία της κοινωνίας δε διαμορφώνεται σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες όπως παλαιότερα. Τα πρότυπα που ισχύουν δε διαμορφώνονται από την κοινωνία, αλλά επιβάλλονται από τα media και το διεθνές εμπόριο. Σ’ ένα μικρό ποσοστό ρυθμίζονται από τη ντόπια αγορά, που συνήθως λειτουργεί σα μικρογραφία της παγκόσμιας. Οι μεγάλοι όμως νεοτερισμοί είναι εισαγόμενοι. Τα υποτιθέμενα «αγαθά» που πωλούνται στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία είναι κυρίως πρότυπα ζωής και ομορφιάς. Έτσι πρακτικά διαμορφώθηκε το σύγχρονο ευζήν και έτσι απλά το 98% των γυναικών της Αθήνας έμαθε να βάφει και να διακοσμεί τα νύχια των ποδιών, μέσα σε λιγότερο από μια διετία.

Ανάλογο τρόπο ζωής «πουλάνε» τα σήριαλ της τηλεόρασης. Ιστορίες από την καθημερινότητα των ανθρώπων συνήθως τόσο απλοϊκές, που δύσκολα θα είναι πραγματικές. Άρα λοιπόν ή ακολουθούμε το σύγχρονο τρόπο ζωής ακόμα κι αν δε συμφωνούμε απόλυτα με αυτόν ή διαφωνούμε οπότε γινόμαστε μοναχικοί ή γραφικοί. Γιατί τελικά πέρα από πρότυπα ζωής κι ομορφιάς, τα ΜΜΕ μας πουλάνε και πρότυπα προσωπικότητας. Τα πρότυπα αυτά οδηγούν τελικά σε παραμόρφωση της προσωπικής μας πορείας και των προσωπικών μας βιωμάτων που μας καλλιέργησε η οικογένειά μας και όφειλαν να στηρίζουν την πορεία μας στη ζωή. Έτσι τελικά γινόμαστε ένα μετέωρο αντικείμενο ανάμεσα σε αξίες και αντιλήψεις που δε μας εκφράζουν και δε μας αντιπροσωπεύουν. Η σύγχυση είναι πλέον αναμενόμενη και η συντροφικότητα και σεξουαλικότητα από τα πρώτα πεδία ματαίωσης. Έτσι η παγκοσμιοποίηση, φαινόμενο αρχικά οικονομικό, βλάπτει τελικά την κοινωνική συνοχή, καταδυναστεύοντας την προσωπικότητά μας και τις προσωπικές μας επιλογές.

Όταν πια έχουμε χαθεί και έχουμε μείνει μόνοι μας, τότε δε μένει παρά να ζητήσουμε βοήθεια στα ΜΜΕ. Πρόβλημα στύσης; Ερωτικής επιθυμίας; Οργασμού; Μέγεθος πέους; Ογδόντα τέσσερα παραφαρμακευτικά προϊόντα διαφημίζονται σήμερα στο ίντερνετ. Μην αναζητήσετε ISO ή έγκριση του ΕΟΦ για το προϊόν. Μια φωνή από το υπερπέραν που το χρησιμοποίησε θα σας βεβαιώσει στην τηλεόραση ότι είναι καταπληκτικό. Αναζητάτε επειγόντως σύντροφο; Σας λείπει η τεχνική; Για όλα υπάρχουν ειδικοί για να σας συμβουλέψουν.

Σημασία έχει αν έχετε καταλάβει πού βρίσκεστε σε σχέση με το σεξ: πρωταγωνιστής, κομπάρσος ή θεατής. Αν το συνειδητοποιήσετε ίσως μπορέσετε να κάνετε κάτι.

Ζήσης Παπαθανασίου Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου