Το «Ντόπινγκ» της στύσης

• Υποκρισία της εποχής μας ή πολύτιμο ιατρικό κεκτημένο;

• Συνεισφορά στο σύγχρονο life - style ή προστασία στη σωματική και ψυχική υγεία;

• Από πού αρχίζει το πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας;

• Ποιος έχει ανάγκη από τα φάρμακα και ποιος όχι;

• Τι προσφέρουν τα φάρμακα;

• Σε τι διαφέρουν μεταξύ τους ;

Η εμφάνιση του πρώτου φαρμάκου για τη στυτική δυσλειτουργία, της σιλδεναφίλης ( Viagra ), πριν λίγα μόλις χρόνια προκάλεσε την έντονη προσοχή όχι μόνο της ιατρικής κοινότητας και των Μ.Μ.Ε, αλλά και των απανταχού αντρών επί της γης. Η σιλδεναφίλη μπήκε στα ράφια των φαρμακείων με ένα εκπληκτικό φωτοστέφανο. Προσδοκίες, φόβοι, επιφυλάξεις, κίνδυνοι και παρενέργειες ήταν τα κύρια θέματα συζήτησης όχι μόνο για τους ειδικούς επιστήμονες, αλλά και για τους άντρες, ανεξάρτητα από ηλικία, μόρφωση, οικονομικό status ή οικογενειακή κατάσταση. Όλοι λοιπόν ενδιαφέρονταν για το νέο χάπι; Ενδεχομένως ναι, αφού η κοινωνία είχε ανεβάσει πολύ τον πήχη των σεξουαλικών επιδόσεων και είχε εντάξει το καλό σεξ στο σύγχρονο life - style , που επικεντρώνεται στη λατρεία του σώματος.

Δύο άλλα φάρμακα για τη στύση ήρθαν στην Ελλάδα σχεδόν ταυτόχρονα, το 2003, πέντε χρόνια μετά τη σιλδεναφίλη. Ήταν η ταδαλαφίλη (Cialis) και η βαρδεναφίλη (Levitra). Ένα ακόμα φάρμακο, η αβαναφίλη (Spedra) κυκλοφόρησε πρόσφατα.

Η Σεξολογία, σε αντίθεση με άλλες ιατρικές ειδικότητες, δε διαθέτει απλά εργαλεία για την εκτίμηση και μέτρηση ενός προβλήματος στο σεξ, κάτι αντίστοιχο σαν το θερμόμετρο του παθολόγου ή το πιεσόμετρο του καρδιολόγου, για να διαγνώσει την ύπαρξη «αρρώστιας». Βασίζεται κυρίως στη διήγηση του ενδιαφερόμενου και την υποκειμενική του εκτίμηση για το αν βιώνει το σεξ με ικανοποίηση ή δυσφορία. Παράλληλα συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους, σε σχέση με όσα ακούμε, συζητάμε και διαβάζουμε. Χωρίς να το θέλουμε, εθιζόμαστε σε ιδέες, αντιλήψεις, συμπεριφορές και δημιουργούμε ανάγκες, σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής. Ένα πνεύμα που μετέτρεψε το σεξ σε παιχνίδι επιδόσεων, με κύριο εκτιμητή τη διεκδίκηση της σεξουαλικής απόλαυσης από το γυναικείο φύλο. Αυτοί οι μηχανισμοί δημιούργησαν στους άντρες προϋποθέσεις χαμηλής αυτοεκτίμησης και αύξησαν τις στρατιές των αντρών με προβλήματα στο σεξ ψυχογενούς αιτιολογίας.

Ανάλογη όμως αύξηση παρουσίασαν και οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες οργανικής αιτιολογίας. Ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η υπερλιπιδαιμία, η παχυσαρκία, η λήψη φαρμάκων, το στρες, η καθιστική ζωή, συχνά οδηγούν σε σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Έτσι ο αριθμός των αντρών με στυτική δυσλειτουργία ψυχογενούς ή οργανικής αιτιολογίας αυξάνεται καθημερινά, τείνοντας να λάβει μορφή πανδημίας. Σε καμιά άλλη εποχή δεν προκάλεσε τέτοια κοινωνική και ψυχολογική δυσανεξία, όσο στις μέρες μας.

Για όλους αυτούς τους λόγους η ανακάλυψη των χαπιών για τη στυτική δυσλειτουργία μπορεί να θεωρηθεί δίκαια σαν το ίδιο σημαντική με την ανακάλυψη του αντισυλληπτικού χαπιού, στα μέσα περίπου του περασμένου αιώνα. Μια ανακάλυψη μάλιστα, όχι απλά ιατρικού ενδιαφέροντος, αλλά ευρύτερα ιατροκοινωνικού.

Πώς δρουν τα χάπια;

Η δράση των φαρμάκων σε επίπεδο ιστών και υποδοχέων ενδιαφέρει τους ειδικούς. Για τον άντρα που τα χρησιμοποιεί το ενδιαφέρον εστιάζεται σε τρεις επιμέρους δράσεις των φαρμάκων: βοηθούν να γίνει η στύση ευκολότερα, βοηθούν να έχει μεγαλύτερη διάρκεια και τέλος βοηθούν να έχει μεγαλύτερη σκληρότητα.

Τις ιδιότητες αυτές έχουν και τα τέσσερα φάρμακα που κυκλοφορούν στο εμπόριο (σιλδεναφίλη, βαρδεναφίλη, ταδαλαφίλη, αβαναφίλη). Η επιλογή φαρμάκου σε κάθε περίπτωση δεν είναι πάντα ιδιαίτερα απλή. Έχει σχέση με τις ιδιαιτερότητες του κάθε άντρα (ευκαιριακές επαφές ή λειτουργία σε μόνιμη σχέση, αιτιολογία και μέγεθος του προβλήματος, ηλικία, συνυπάρχοντα προβλήματα υγείας, τρόπος ζωής). Η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων κυμαίνεται γύρω στο 70%, ποσοστό όμως που μπορεί να βελτιώνεται σημαντικά μέσα από συνδυασμένες φαρμακευτικές και ψυχολογικές θεραπείες.

Η πείρα που συσσωρεύτηκε τα τελευταία χρόνια απέδειξε ότι τα φάρμακα αυτά είναι ακίνδυνα με την έννοια ότι δεν παρουσιάζουν σοβαρές παρενέργειες όπως νόμιζαν και κυρίως δεν εκθέτουν σε κίνδυνο τη ζωή. Οι παρενέργειες τους είναι σπάνιες και ήπιες. Η ταδαλαφίλη, φαίνεται σχετικά αθωότερο και περισσότερο απαλλαγμένο από έστω μικρές παρενέργειες. Εννοείται ότι η χορήγηση των φαρμάκων γίνεται με συνταγή γιατρού.

Ο χρόνος έναρξης της δράσης του κάθε χαπιού και η χρονική διάρκεια δράσης του καθενός από αυτά αποτελούν σημαντικά κριτήρια στην επιλογή κάθε φαρμάκου. Η βαρδεναφίλη φαίνεται ότι έχει το αμεσότερο αποτέλεσμα, σε χρόνο κάτω της μισής ώρας.

Η διάρκεια δράσης επίσης διαφέρει και μάλιστα σημαντικά. Η διάρκεια δράσης της σιλδεναφίλης και της βαρδεναφίλης είναι της τάξης των τεσσάρων περίπου ωρών, ενώ της ταδαλαφίλης της τάξης των 36 ωρών.

Σημαντικό πλεονέκτημα της ταδαλαφίλης είναι το γεγονός ότι η δράση της δεν επηρεάζεται από τη λήψη τροφής ή αλκοόλ.

Η δοσολογία του κάθε φαρμάκου έχει επίσης μεγάλη σημασία. Μία σχετικά μικρή δόση κινδυνεύει να είναι ανεπαρκής, ενώ μια ιδιαίτερα υψηλή δόση είναι αντίθετη στη λογική της χρήσης της ελάχιστης αναγκαίας δόσης φαρμάκου. Η εξαγωγή συμπερασμάτων για την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων πρέπει να γίνεται όχι από το πρώτο χάπι, αλλά μετά από χρήση τρεις ή τέσσερις φορές.

Η μεγιστοποίηση του θεραπευτικού αποτελέσματος

Από τη στιγμή που τα φάρμακα κρίθηκαν απόλυτα ασφαλή, στόχος της επιστημονικής έρευνας ήταν η μεγιστοποίηση του θεραπευτικού αποτελέσματος. Αυτή επιτυγχάνεται πέρα από την επιλογή φαρμάκου και τον καθορισμό της δόσης και με τη ρύθμιση άλλων παραγόντων που λειτουργούν αρνητικά για τη στύση. Σ' αυτούς περιλαμβάνονται η καλή ορμονική ρύθμιση της τεστοστερόνης, της προλακτίνης και των ορμονών του θυρεοειδούς, η αντικατάσταση αντιϋπερτασικών φαρμάκων που ενοχλούν ιδιαίτερα τη στύση και η βελτίωση του τρόπου ζωής των αντρών (κάπνισμα, αλκοόλ κλπ.). Η προσθήκη σωματικής άσκησης στο ημερήσιο πρόγραμμα των αντρών κρίνεται απαραίτητη, καθώς και η βελτίωση της ποιότητας της διατροφής.

Σε γενικές γραμμές η ταδαλαφίλη φαίνεται περισσότερο ενδιαφέρουσα στη στυτική δυσλειτουργία ψυχογενούς αιτιολογίας, με την έννοια ότι επιτρέπει στον άντρα μια «φυσιολογικότερη» σεξουαλική ζωή, που αποσυνδέει χρονικά τη λήψη χαπιού από τη σεξουαλική επαφή. Έτσι λειτουργεί θετικά στη διαχείριση του άγχους επίδοσης και του φόβου αποτυχίας, χωρίς ανάγκη προγραμματισμού της σεξουαλικής επαφής. Μ' αυτό τον τρόπο διευκολύνει την «απενοχοποίηση» της στυτικής δυσλειτουργίας. Αποτελεί τη θεραπευτική λύση που παραπέμπει περισσότερο στη φυσιολογική λειτουργία.

Η βαρδεναφίλη και η σιλδεναφίλη παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για «επείγουσα» χρήση, με άμεσο αποτέλεσμα. Αυτή η «αμεσότητα», ιδιαίτερα της βαρδεναφίλης, την καθιστά φάρμακο επιλογής για τους άντρες που έχουν «απρόοπτες» και απρογραμμάτιστες επαφές, για τις οποίες επιζητούν γρήγορη βοήθεια.

Οι πιθανές θετικές επιδράσεις των φαρμάκων αυτών στην καρδιαγγειακή λειτουργία μελετώνται με έμφαση τα τελευταία χρόνια. Αν, όπως πιστεύεται, τα φάρμακα αυτά πέρα από τη σημαντική βοήθεια στη στύση προστατεύουν ή βελτιώνουν παράλληλα την καρδιαγγειακή λειτουργία, τότε η καθημερινή λήψη τους σε μικρή δόση θα ήταν ότι καλύτερο θα επιζητούσαν οι άντρες όλου του κόσμου.

Ο συνδυασμός θεραπευτικών προσεγγίσεων

Ο συνδυασμός θεραπευτικών μεθόδων βασίζεται σε δύο ξεκάθαρα δεδομένα. Το πρώτο είναι η παρατήρηση ότι για να δράσουν τα φάρμακα για τη στύση, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ερωτικής επιθυμίας. Το δεύτερο δεδομένο είναι ότι όλο και συχνότερα οι άντρες εμφανίζουν σεξουαλικές δυσλειτουργίες περισσότερο πολύπλοκες, με την έννοια συνδυασμού προβλημάτων στύσης, εκσπερμάτισης και διαταραχών της ερωτικής επιθυμίας. Την τελευταία δεκαετία μάλιστα, το ποσοστό των αντρών που προσέρχεται στους ειδικούς με πρόβλημα ερωτικής επιθυμίας, μεμονωμένο ή σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα έχει αυξηθεί κατακόρυφα.

Η ελάττωση ή και πλήρης έλλειψη ερωτικής επιθυμίας είναι τις περισσότερες φορές δευτεροπαθής, αποτέλεσμα συνήθως προβλημάτων στύσης ή εκσπερμάτισης.

Ο συνδυασμός εξειδικευμένων ψυχολογικών θεραπειών με φάρμακα έχει σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση της ερωτικής επιθυμίας μέσα από την ψυχική χαλάρωση που επιφέρει. Αποτέλεσμα της χαλάρωσης είναι η καλύτερη δράση των φαρμάκων. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγεται επίσης η μεγάλη ψυχολογική «επένδυση» στο φάρμακο. Τέλος, επιταχύνεται το θεραπευτικό αποτέλεσμα, με την ελάχιστη χρήση φαρμάκων.

Σεξουαλική και σωματική υγεία

• Η σεξουαλική υγεία αποτελεί αξιόπιστο δείκτη σωματικής υγείας.

• Προγνωστική αξία στυτικής δυσλειτουργίας για άλλα προβλήματα υγείας: Το 57% των αντρών με bypass είχαν πριν στυτική δυσλειτουργία. Το 76% των αντρών με στυτική δυσλειτουργία είχαν από παλιότερα υπερλιπιδαιμία. Η στυτική δυσλειτουργία προηγείται στο 67% των αντρών κατά 3 χρόνια των καρδιαγγειακών προβλημάτων.

Τι σημαίνει για τον άντρα μια στύση;

Ότι είναι υγιής, αρρενωπός, επιθυμητός, σέξι, νέος, γόνιμος.

Ζήσης Παπαθανασίου

Επ. Καθηγητής Γυναικολογίας, Σεξολόγος

Διευθυντής Ελληνικού Σεξολογικού Ινστιτούτου